Phần 1: Kỹ thuật chăm sóc cam canh thời kỳ sau thu hoạch (ủ mầm hoa)

Đối với cam tơ, chuẩn bị bước vào kinh doanh vụ đầu: Vào khoảng trung tuần tháng 10 đến tháng 11 âm lịch tiến hành làm rễ đưa cây vào trạng thái ngủ nghỉ, ủ mầm hoa. Lưu ý cần quan sát lộc cành trước khi xử lý bộ rễ. Khi xử lý bộ rễ, lộc cành phát triển ở giai đoạn bánh tẻ trở đi, nếu lộc đang còn non đợi đến khi lộc phát triển hoàn thiện, qua bánh tẻ thì bắt đầu làm rễ.

Đối với cam canh thời kỳ kinh doanh: Đối với cam canh đang trong thời kỳ kinh doanh, nhà vườn nên chủ động xác định thời điểm thu hoạch, không nên thu hoạch quá muộn. Việc thu hoạch muộn sẽ làm cho cây không có đủ thời gian ngủ nghỉ, ảnh hưởng đến khả năng phân hóa mầm hoa của cây(vụ sau). Do đó thời điểm thu hoạch tối ưu của cam canh vào khoảng tháng 11 đến trước ngày 10/12 âm lịch là tốt nhất. Thời gian ngủ nghỉ của cây cam canh ít nhất phải đạt 20-30 ngày (lâu hơn càng tốt). Sau khi kết thúc ngủ nghỉ cây bắt đầu phân hóa mầm hoa.

Khi thu hoạch xong, cần nhanh chóng cắt tỉa, làm sạch cỏ dại và tiến hành làm rễ, xử lý cơ giới bộ rễ. Hiện có nhiều cách xử lý bộ rễ. Một số vùng trồng cam như Hưng Yên, Bắc Giang xử lý rễ đau theo kiểu định hình bầu xung quanh tán. Tại Hòa Bình do địa hình hơi dốc nên xử lý cuốc xới rộng hơn, không làm bầu, chỉ làm đứt rễ tương đối. Tuy nhiên cho dù xử lý cách nào cũng phải phù hợp với từng vườn và sức sinh trưởng của cây. Cần lưu ý rằng với những năm mưa kéo dài, rét muộn, cây khỏe, tiềm ẩn nguy cơ bật lộc đông (mặc dù đã làm rễ), nhà vườn nên chủ động khoanh mịn (tiện mịn) một lần các cành cấp 1 để hãm lộc đông chủ động (khi khoanh nên để lại 15-25% số cành phía dưới, không khoanh tiện hết 100% số cành tránh gây sốc cây). Tuy nhiên nếu thời tiết rét sớm, rét sâu, cây vào ngủ nghị tự nhiên thì không cần sử dụng biện pháp khoanh vỏ. Vấn đề hãm lộc đông, đưa cây vào ngủ nghỉ cần phải được theo dõi và kiểm soát chủ động, dựa vào sức cây và điều kiện thời tiết để có giải pháp phù hợp với từng vườn, từng khu vực địa lý.

Sau khi xử lý rễ xong cần phun ngay các chế phẩm diệt nấm và khuẩn, chống xâm nhiễm vào rễ. Trên thị trường hiện có rất nhiều thuốc trừ nấm khuẩn hóa học. Tuy nhiên nên hạn chế sử dụng bởi các nhóm thuốc hóa học này thường gây độc hại cây, ô nhiễm môi trường đất, chai đất nếu sử dụng thường xuyên lâu dài. Sau khi làm rễ xong bà con nên dùng 50-80ml nano bạc đồng super kết hợp 50-80ml nano đồng oxyclorua pha với bình 15-20 lít nước phun trực tiếp vào rễ. Các hạt nano trong chế phẩm có kích thước siêu nhỏ sẽ bám lên rễ và tiêu diệt hầu hết nấm khuẩn gây bệnh. Ưu điểm của chế phẩm nano bạc đồng, nano đồng oxyclorua là không độc hại, không tồn dư, không làm chai đất, thân thiện với môi trường, khi sử dụng không cần bảo hộ lao động. Sau khi kết thúc thời gian ngủ nghỉ tiến hành bón phân cho cây.

Biện pháp ủ mầm hoa ứng dụng công nghệ nano(bổ sung): Sau khi xử lý bộ rễ, nhà vườn có thể dùng 500ml chế phẩm Shellac Suger pha 200 lít nước phun đều thân lá (ép lộc, giữ lộc ngủ nghỉ, già hóa bằng cách điều chỉnh tỷ lệ C/N đầu cành, chống phát lộc đông).

Phần 2: Bón phân cho cam canh sau khi xử lý bộ rễ

Sau quá trình làm rễ nhà vườn phơi 10-15 ngày sau đó tiến hành bón phân. Lượng phân bón lót như sau:

+ Đậu tương nghiền nhỏ, không cần ngâm: 1-2kg/cây (tùy tuổi cây)

+ Phân lân đơn: 0,5 – 1,8 – 2,5kg/cây (tùy tuổi cây)

+ Tro bếp mỗi gốc cây nửa bao, phân hữu cơ hoai mục 25-30kg/cây, lượng nhiều hay ít tùy tuổi cây và đường kính tán.

Hỗn hợp Phân hữu cơ hoai mục, lân đơn, đậu tương nghiền, tro bếp cần được trộn đều với đất trước khi lấp vào gốc (bón xong không tưới nước ngay).

Trong điều kiện thời tiết thuận lợi cam đường canh sẽ phân hóa mầm hoa vào khoảng 12 đến tháng 1 âm lịch năm sau (nếu rét kéo dài, rét đậm có thể muộn hơn 10-15 ngày). Từ thời điểm phân hóa mầm hoa (nhú lộc hoa) đến khi hoa bắt đầu nở kéo dài 20-30 ngày (tùy điều kiện thời tiết). Từ khi chớm nở hoa đến nở rộ hoàn toàn, hình thành quả non kéo dài 15-16 ngày.

Thời kỳ cây ngủ nghỉ đến trước khi hoa nở rộ cần phun phòng trị sâu bệnh tổng hợp đặc biệt là nhện đỏ, nhện trắng (đảm bảo cây sạch bệnh trước khi vào giai đoạn hoa nở rộ và đậu quả non).

Phun phòng trị bệnh nấm khuẩn thời kỳ phân hóa mầm hoa: Dùng 60-80ml nano bạc đồng super kết hợp 30ml nano đồng oxyclorua pha với bình 20 lít nước phun đều toàn bộ thân lá, phun kép 2 lần, mỗi lần cách nhau 7 ngày. Kết hợp phòng trị nhện đỏ, sâu vẽ bùa và côn trùng chích hút.

Giải pháp ủ mầm hoa: Ủ mầm hoa là biện pháp cho cây vào giai đoạn ngủ nghỉ tích lũy dinh dưỡng, chuẩn bị bước vào giai đoạn phân hóa mầm hoa. Để hoa to khỏe, hạt phấn khỏe, tỷ lệ đậu quả cao nhà vườn nên cho cây ngủ nghỉ ít nhất 25-35 ngày (bằng cách ủ mầm hoa dùng chế phẩm Shellac suger): Dùng 1 chai 500ml chế phẩm Shellac suger pha với 200-250 lít nước phun đều tán lá, phun 2 lần liên tiếp, mỗi lần cách nhau 7 ngày (sử dụng shellac suger ủ mầm hoa không gây hại cây).

Phần 3: Chăm sóc cam canh thời kỳ phát triển mầm hoa, nuôi lộc hoa

Thời kỳ hoa nhú lộc cần duy trì độ ẩm liên tục, tưới định kỳ, không để khô đất. Thời kỳ này nếu thiếu ẩm hoa phân hóa không đều, hoa nhỏ, tỷ lệ đậu kém, tỷ lệ hoa dị hình cao. Nước giai đoạn này rất quan trọng, nước tham gia vào quá trình khoáng hóa dinh dưỡng trong đất, thủy phân các chất dinh dưỡng nuôi cây, nước có vai trò quan trọng trong quá trình vận chuyển dưỡng chất nuôi hoa và lộc hoa. Thời kỳ phân hóa và phát triển mầm hoa nếu cây đủ nước, dinh dưỡng cân đối, quản lý sâu bệnh tốt hoa phát triển tập trung đồng đều. Ngoài ra thời kỳ phát triển mầm hoa nhà vườn nên bổ sung lân đơn super theo phương pháp bón vãi xung quanh gốc rồi tưới nước sau khi bón, lượng bón từ 200-400g/gốc.

Để hoa to khỏe, phát triển đều, tập trung, chống nấm khuẩn tốt, nâng cao tỷ lệ đậu quả nhà vườn nên sử dụng 40ml chế phẩm Shellac suger kết hợp 50-60ml chế phẩm nano bạc đồng super và 30-50ml chế phẩm nano canxi super pha với bình 20-30 lít nước phun đều tán lá dạng sương mù. Phun 2 lần liên tiếp, mỗi lần cách nhau 7-10 ngày.

Lưu ý: thời kỳ này nhà vườn chủ động phòng trừ sâu bệnh, đảm bảo cây sạch sâu bệnh trước khi hoa nở rộ, hình thành quả non.

Phần 4: Chăm sóc cam canh thời kỳ ra hoa đậu quả non

Yêu cầu kỹ thuật của thời kỳ ra hoa đậu quả non là phải giữ quả, chống rụng quả sinh lý, hạn chế tối đa tác hại của mưa acid. Đặc điểm sinh trưởng của cam canh thời kỳ quả non là nếu lộc phát triển mạnh thì cây sẽ tập trung dinh dưỡng nuôi lộc đồng thời đẩy quả. Do vậy mục tiêu của thời kỳ hoa rộ đến đậu quả non là phải hãm được lộc, giữ quả non. Các công việc cần làm thời điểm này là:

+ Duy trì ẩm độ thích hợp (không thừa ẩm, không thiếu ẩm, ẩm độ phù hợp thời kỳ hoa rộ - quả non vào khoảng 75-85%(tối đa 90%), không nên để độ ẩm đất bão hòa trong thời gian dài.

+ Hạn chế phun thuốc BVTV hóa học độc hại nếu không cần thiết. Trường hợp có nhện gây hại nên chọn thuốc đặc trị an toàn, không gây ngộ độc cây (nên chủ động phòng trừ từ trước đó).

+ Nhanh chóng xác định thời điểm khoanh vỏ hãm lộc, giữ quả non: Tùy điều kiện thời tiết, tùy sức sinh trưởng của cây để xác định thời điểm khoanh vỏ. Theo kinh nghiệm của chúng tôi khi hoa nở rộ, bắt đầu rụng cánh, vừa hình thành quả non (quả xấp xỉ bằng hạt đậu xanh hoặc to hơn một chút), đồng thời lộc hoa phát triển đến giai đoạn bánh tẻ là đủ điều kiện khoanh vỏ, tiện vỏ. Nếu khoanh vỏ hãm lộc quá muộn sẽ không giữ được quả non, quả non sẽ rụng hàng loạt. Tuy nhiên cũng không nên khoanh sớm, khi mà lộc hoa vẫn còn non. Điều kiện cần và đủ để tiến hành khoanh vỏ là lộc hoa phát triển đến bánh tẻ và cánh hoa vừa rụng, bắt đầu hình thành quả non.

Kỹ thuật khoanh vỏ (tiện vỏ cây):

Biện pháp tiện mịn: Tiện mịn là biện pháp dùng dao chuyên dùng khoanh một vòng tròn khép kín thân cành (chỉ 1 đường duy nhất, không bóc vỏ). Thông thường vết tiện mịn thường phục hồi dần sau 5-7 ngày (tùy điều kiện thời tiết). Khi lớp vỏ (mạch libe) phục hồi cây sinh trưởng bình thường, nếu sức cây quá mạnh, thời tiết ấm kéo dài vẫn có thể tiềm ẩn nguy cơ bật lộc. Đây chính là lý do nhà vườn cần phải tiện lần 2 (ở giai đoạn đậu quả non). Biện pháp tiện mịn còn có thể được sử dụng ở thời kỳ sau làm rễ, ép cây vào ngủ nghỉ (trong trường hợp mưa ẩm và thời tiết ấm kéo dài, tiềm ẩn nguy cơ bật lộc đông).

Biện pháp tiện bóc (còn gọi là tiện đau): Tiện bóc là biện pháp sử dụng dao chuyên dụng tiện bóc 1 lớp vỏ có bề rộng 2-3mm (khác với tiện mịn chỉ 1 đường chỉ nhỏ).

Đối với cam canh ở thời kỳ đậu quả non, việc khoanh vỏ có thể tiến hành từ 2-3 lần, tùy sức sinh trưởng của cây, tùy điều kiện thời tiết. Số lần tiện vỏ cây phụ thuộc vào kỹ thuật chăm sóc, điều tiết dinh dưỡng và điều kiện thời tiết. Nếu dinh dưỡng cân đối, điều kiện thời tiết thuận lợi số lần tiện vỏ cây sẽ ít hơn, thậm chí có những cây chỉ cần dùng chế phẩm Shellac suger điều tiết tỷ lệ C/N, hãm lộc chủ động cây vẫn có thể đậu quả và giữ quả tốt.

Tùy điều kiện từng vùng, chất đất, cách chăm sóc, sức sinh trưởng của cây, tỷ lệ đậu quả mà nhà vườn có thể chọn phương pháp tiện mịn hay tiện bóc, hoặc tiện hỗn hợp. Nhà vườn cần lưu ý, diễn tiến giai đoạn ra hoa rộ đến đậu quả non ở cam canh diễn ra rất nhanh đặc biệt trong điều kiện thời tiết nhiều năm gần đây (El Nino). Do đó ngay sau khi kết thúc hoa rộ hoặc 80% số hoa đã nở và bắt đầu hình thành quả non cần phải xác định thời điểm khoanh vỏ, nếu xử lý chậm rất khó giữ quả, quả non đẩy hàng loạt. Việc xác định thời điểm và lựa chọn phương pháp tiện vỏ cây trên cam canh rất quan trọng. Tiện vỏ cây nhằm mục đích ức chế quá trình sinh trưởng lộc, nhưng cần đảm bảo cây không quá sốc (tress nặng), nếu tiện quá đau, không phù hợp quả non vẫn rụng hoặc rụng muộn ở giai đoạn sau, chất lượng quả rất thấp.

Qua nghiên cứu, theo dõi đánh giá chúng tôi đưa ra giải pháp tiện vỏ cây mang tính tham khảo như sau:

Xác định thời điểm tiện: sau khi hoa rộ, rụng cánh, vừa mới hình thành quả non và lộc hoa bắt buộc phải tới bánh tẻ hoặc qua bánh tẻ một chút (tùy điều kiện  từng vườn)

Tiện lần 1: Nên tiến hành tiện mịn, tiện một đường duy nhất. Khi tiện nên chọn tiện các cành phía trên, chúng tôi không khuyến cáo tiện gốc, nên để lại 1 vài cành nhỏ phía dưới gốc. Thông thường vết tiện này chỉ sau 3-5 ngày bắt đầu phục hồi và liền lại. Tiện mịn lần một cần “bắt” đúng thời điểm. Tiện mịn giai đoạn này vừa đảm bảo kìm hãm sinh trưởng lộc, vừa hạn chế cây sốc dinh dưỡng, đồng thời lộc hoa không bị cắt đứt dinh dưỡng đột ngột.

Tiện lần 2: Sau khi tiện lần 1 từ 7-10 ngày nhà vườn nên chủ động tiện bóc lần 2 (nếu sức cây mạnh, tiềm ẩn nguy cơ bật lộc). Vết tiện bóc (lần 2) cách chỗ tiện lần 1 vài cm.

Tiện mịn lần 3: Nếu thấy cần thiết nên tiến hành tiện mịn lần 3 cách lần tiện 2 khoảng 15-20 ngày.

Trên đây là kỹ thuật giữ quả non bằng phương pháp khoanh vỏ hãm lộc. Kỹ thuật trên mang tính chất định hướng, tuy nhiên cần dựa vào điều kiện sinh thái từng vùng, sức sinh trưởng của cây, điều kiện thời tiết để đưa ra phương pháp khoanh, số lần khoanh sao cho phù hợp (có thể áp dụng biện pháp tiện mịn hoặc xen kẽ tiện mịn với tiện bóc, vấn đề này tùy thuộc vào điều kiện thực tế từng vườn).

Sau khi rụng cánh hoa từ 15-25 ngày, vừa kết thúc tiện vỏ cây, quả tương đối ổn định nhà vườn nên phun qua lá chế phẩm nano canxi cacbonat, nano canxi super, nano bạc đồng plus, shellac suger (công dụng: chống mưa acid, chống teo cuống, tiêu diệt nấm bệnh, hạn chế rụng quả sinh lý). Lưu ý phòng trừ nhện đỏ chủ động.

Chống rụng quả non, chống mưa acid, phòng trị nấm bệnh hại quả non: Dùng 40-50ml nano bạc đồng super kết hợp với 40-50ml nano canxi super (thành phần đã có Bo và nano canxi cacbonate) + 30ml Shellac suger pha với 15 - 20 lít nước phun dạng sương mù toàn bộ thân lá, đều 2 mặt lá. Phun 2 lần liên tiếp, mỗi lần cách nhau 7-10 ngày (duy trì độ ẩm đất vừa phải, thiếu nước cây hình thành tầng rời gây rụng quả non).

Ngoài ra nên dùng chế phẩm Shellac suger điều tiết tỷ lệ C/N, hãm lộc trên tán lá: Dùng 30-40ml chế phẩm pha với 20 lít nước phun sương mù qua 2 mặt lá. Phun 2 lần, mỗi lần cách nhau 7 ngày.

Thực tế cho thấy quá trình phát triển lộc, bật lộc trên cam canh ở thời kỳ ra hoa đậu quả non có liên quan đến tỷ lệ C/N ở đỉnh sinh trưởng của cành và tại lộc hoa. Qua nghiên cứu theo dõi nhiều năm, chúng tôi thấy rằng các vườn cam canh bật lộc mạnh (thời kỳ đậu quả non) khi kiểm tra tỷ lệ C/N thường nhỏ hơn 1 (C/N<1). Tức là tại thời điểm phát lộc hàm lượng N lớn hơn hàm lượng C tại đầu cành. Các biện pháp hãm lộc nhằm tác động sao cho tỷ lệ C/N luôn lớn hơn 1(C/N > 1). Chế phẩm Shellac suger có tác dụng điều tiết và cân đối tỷ lệ C/N. Khi hàm lượng C > N cây có xu thế sinh trưởng sinh thực. Ngược lại hàm lượng N > C cây có xu thế sinh trưởng sinh dưỡng (phát lộc cành). Đối với cây có múi nói chung, thực tế cho thấy trong giai đoạn hoa rộ đến hình thành quả non tỷ lệ C/N > 1 là tốt nhất, hạn chế rụng quả, khả năng phát triển lộc rất thấp.

Chế phẩm Shellac suger có vai trò điều tiết cân đối tỷ lệ C/N, kìm hãm quá trình vận chuyển N lên đầu cành qua đó ức chế phát triển lộc cành (sinh trưởng sinh dưỡng).

Các thời kỳ nên dùng chế phẩm Shellac suger: Thời kỳ cây ngủ nghỉ, thời kỳ ủ mầm hoa, thời kỳ đậu quả non.

Cách sử dụng chế phẩm Shellac suger: Dùng 30-40ml chế phẩm Shellac suger pha 20 lít nước phun đều tán lá, 2 mặt lá dạng sương mù.

Sử dụng các chất điều hòa sinh trưởng phun qua lá thời kỳ đậu quả non: Ở giai đoạn quả non nếu thấy cần thiết nhà vườn nên dùng GA₃ (nồng độ 3ppm) kết hợp với IBA (nồng độ 4-5ppm) phun qua lá để kích thích quả phát triển theo 2 chiều cân đối, góp phần chống rụng qua non sinh lý ngay từ giai đoạn đầu.

Phần 5: Kỹ thuật chăm sóc cam canh thời kỳ nuôi quả, phát triển quả

Cam canh có thời kỳ phát triển quả dài nhất trong nhóm cây có múi. Khi quả đã phát triển ổn định bà con nên bón phân thúc, dưỡng nuôi quả. Thời kỳ cây phát triển quả rất cần dinh dưỡng đầy đủ và cân đối, nếu thiếu dinh dưỡng quả phát triển chậm, vỏ quả khô, phát triển không cân đối, quả trở nên cứng và chai lại, rất khó phục hồi. Đa số các trường hợp nứt nổ quả là do bón phân không cân đối và không phù hợp với từng giai đoạn phát triển của cây. Do đó cần tuân đủ đúng kỹ thuật bón phân qua gốc và lá.

Kỹ thuật bón phân cho cam canh từ thời kỳ quả ổn định đến thu hoạch:

+ Khi quả phát triển ổn định, vào khoảng tháng 4-5: duy trì độ ẩm đất, không để quá khô hay quá ẩm, chủ động quản lý sâu bệnh. Nhà vườn nên dùng 40-50ml chế phẩm nano canxi super kết hợp 20-30ml Shellac suger và 50ml nano bạc đồng pha với 20-30 lít nước phun đều qua lá. Phun 2 - 3 lần, mỗi lần cách nhau 7-10 ngày.

+ Tháng 5: Bón thúc phân bón gốc, dùng 0,5-1kg cám cò công nghiệp dạng hỗn hợp trộn lẫn với tro bếp (nửa bao/gốc) bón xung quanh gốc. Đến tháng 8 bón lần 2 với lượng dùng như trên (nếu không dùng cám công nghiệp hỗn hợp thì thay thế bằng phân NPK chuyên dùng).

+ Từ trung tuần tháng 5 đến tháng 8: Dùng phân NPK chuyên dùng cho cây ăn quả bón vãi xung quanh gốc, định kỳ mỗi tháng bón một lần, mỗi gốc bón 150-300g/gốc (bón kết hợp duy trì tưới nước).

+ Bổ sung dưỡng chất qua lá, dưỡng quả: Để quả bóng đẹp, phát triển quả cân đối từ cuối tháng 5 đến tháng 8 âm lịch dùng 30-40ml chế phẩm nano AKH super plus pha với 20 lít nước phun đều 2 mặt lá, định kỳ 15-20 ngày phun một lần(ít nhất mỗi tháng phun một lần).

Chế phẩm nano AKH super plus có chứa đầy đủ và cân đối các thành phần dinh dưỡng đa trung vi lượng dạng nano dễ hấp thu, không có tác dụng phụ với cây, phun quá liều không gây độc hại.

+ Bón phân kali: Để quả ngọt hơn, mã đẹp nên bón kali dưới gốc. Bón kali mỗi gốc 100-200g/gốc(tùy loại), bón 2 lần liên tiếp, mỗi lần cách nhau 1 tháng, bón trước thu hoạch ít nhất 30 ngày. Bón vãi xung quanh gốc hoặc pha loãng tưới gốc. Nên kết hợp phun kali qua lá 1-2 lần, 7-10 ngày/lần.

Lưu ý: Không nên sử dụng kali ở liều lượng cao, kali liều cao kết hợp rét sâu có thể dẫn đến khô quả, beo quả. Trường hợp trước thu hoạch 1-1,5 tháng nếu thấy xuất hiện khô quả, beo quả nhà vườn nên sử dụng nano Silic SiO2 kết hợp AKH và biotech VS phun lá (phun 2 lần cách nhau 7 ngày/lần).

Nano Silic SiO2 siêu hoạt tính, hấp thu nhanh, cộng hưởng tốt với nano canxi

Ngoài ra cần kiểm soát độ pH đất, không nên để pH quá cao hoặc quá thấp, ảnh hưởng đến sinh trưởng của bộ rễ. Nếu pH đất quá thấp (đất chua) làm cho hàm lượng kim loại nặng gia tăng, bộ rễ hút kém phát triển (rễ tơ). Nếu pH quá cao gây ra tình trạng thiếu lân, cây khó hấp thu lân, bộ rễ còi cọc, chậm phát triển, rễ yếu, tỷ lệ nhiễm bệnh vàng lá thối rễ gia tăng, quả khô bộp, nhẹ, ít nước, độ ngọt thấp. Chính vì vậy từ tháng 4-5 âm lịch trở đi nhà vườn nên dùng nước vôi trong pha loãng với nồng độ 0,5-1% tưới gốc, định kỳ mỗi tháng một lần. Kết hợp sử dụng 500ml chế phẩm nano canxi cacbonat kết hợp 400-500ml nano Kẽm nồng độ 1200ppm pha với 300-400 lít nước phun ướt đẫm tán lá, quả (sao cho sau khi phun đậm nước nhỏ giọt xuống gốc càng tốt). Định kỳ 20-30 ngày phun một lần, hoặc phun ngay sau khi kết thúc mưa (hạn chế vàng sớm vỏ quả vào tháng 9-10 âm lịch, chống nứt quả rất tốt, nâng cao chất lượng quả, cho mã quả đẹp).

Giải pháp chống rụng quả, hạn chế nứt quả, nổ quả trên cam canh ứng dụng công nghệ nano tiên tiến

Hiện tượng nứt quả trên cam canh là do phát triển không cân đối giữa thịt quả và vỏ quả. Nguyên nhân sâu xa là do quá trình chăm sóc, bón phân không cân đối, cộng thêm thời tiết bất lợi (mưa nhiều, mưa nắng xen kẽ, gây stress cây đột ngột). Ngoài ra mưa nhiều ẩm đất cao, bón phân gốc không cân đối, đất thiếu oxy, gây nghẹt rễ làm cho dinh dưỡng nuôi quả bị hạn chế và không cân đối  dẫn đến nứt nổ quả (nứt ngang và dọc).

Để hạn chế từ xa hiện tượng nứt quả bà con nên chăm sóc bộ rễ phát triển tốt, tiêu diệt và hạn chế nguồn gây bệnh, chống nghẹt bị ngẹt rễ, chủ động thoát nước mùa mưa. Ngoài ra từ tháng 5 âm lịch trở đi nên phun canxi qua lá. Canxi và Bo có vai trò rất quan trọng trong việc phòng chống rụng và nứt quả trên cam canh. Nhiều nghiên cứu cho thấy thời kỳ cây ra hoa đậu quả canxi thường bị thiếu hụt do nhiều nguyên nhân khác nhau. Trong khi đó canxi có vai trò rất quan trọng với cây ăn quả nói chung (đặc biệt thời kỳ ra hoa đậu quả). Canxi được xem là “chất keo xi măng” kết dính các tế bào với nhau. Canxi làm tăng tính liên kết phần tầng rời cuống quả, giúp hạn chế hiện tượng rụng quả non (cây đủ Canxi sẽ làm cho cuống quả bền vững hơn). Tuy nhiên thực tế cho thấy đa số bà con sử dụng các dạng phân bón lá có chứa Canxi(Ca), Magie(Mg), Kẽm(Zn) ở dạng ion - dạng muối 2⁺ như: Ca²⁺, Mg²⁺, Zn²⁺. Các dạng này thường bị kết tủa ở dạng không tan ngay trên bề mặt lá do đó cây rất khó hấp thu gây nên hiện tượng thiếu hụt dinh dưỡng cục bộ (đặc biệt là Bo và Ca). Trong khi đó đa số các đạng canxi hiện nay trên thị trường được thương mại dưới dạng phân bón lá truyền thống có hỗn hợp với một số thành phần trung, vi lượng khác tuy nhiên các dạng canxi này hầu hết tồn tại dưới dạng ion (dạng muối có chứa Ca²⁺). Khi phun qua lá các ion Ca²⁺ này thường bị các acid yếu như acid H₂CO₃ làm kết tủa ở dạng không tan, khó hấp thu (dạng bất động) theo cơ chế sau: Trong không khí luôn tồn tại hơi ẩm (H₂O) và khí CO₂, chúng sẽ kết hợp với nhau tạo thành một acid yếu H₂CO₃. Sau đó  H₂CO₃ lại bị phân ly nhanh thành H⁺ và CO₃^2-.

H₂O + CO₂  = H₂CO₃ (axít)

H₂CO₃  = 2H⁺ (axít) +  CO₃^2-

Quá trình trên sẽ tạo ra hệ quả:

Một là vỏ quả non và cuống quả bị axít hóa bởi H⁺ sinh ra từ quá trình trên làm cho quả non bị “cháy” và rụng. Ở thời kỳ sau thường bị nứt.

Hai là chính CO₃^2- sẽ kết hợp với Ca²⁺ tạo ra muối CaCO₃ làm cho cây không hấp thu được canxi do đó cây bị thiếu hụt canxi cục bộ mặc dù bà con vẫn bổ sung Canxi cho cây qua lá nhưng việc làm này hầu như không tạo nên hiệu quả do Canxi đã bị kết tủa ngay trên bề mặt lá theo phương thức sau:

Ca²⁺  +  CO₃^2-    ==> CaCO₃ (dạng này cây không hấp thu được)

Như vậy qua phân tích trên chúng ta thấy tác hại của mưa axít là rất lớn (đặc biệt ở thời kỳ quả non và thời kỳ phát triển thịt quả):

Tác hại thứ nhất: Làm cháy hoa và quả non, gây rụng hoa và quả non.

Tác hại thứ hai: Làm giảm lượng canxi hòa tan gây lỏng cuống, teo cuống.

Tác hại thứ ba: Trường hợp bà con dùng các dạng phân bón lá truyền thống có chứa canxi dạng muối thì hầu như cây không hấp thu được khi phun qua lá dẫn đến tình trạng rụng quả non hàng loạt (do thiếu hụt canxi).

Tác hại thứ tư: Làm cho các tế bào vỏ quả liên kết lỏng lẻo, tăng nguy cơ nứt quả do chịu áp lực kém từ thịt quả bên trong.

Như vậy canxi có vai trò quan trọng trong việc liên kết các tế bào. Khi cây đủ canxi và cân đối với các thành phần vi lượng khác thì các tế bào vỏ quả liên kết chặt chẽ với nhau qua vách tế bào có chứa Canxi, tính liên kết bền vững hơn do đó chịu được áp lực đẩy từ bên trong thịt quả. Cam canh là một loại quả có cấu trúc vỏ rất mỏng nên dễ dàng bị nứt nếu thiếu canxi. Vấn đề ở đây là cần phải bổ sung định kỳ dạng canxi dễ hấp thu kết hợp với các yếu tố dinh dưỡng vi lượng khác. Sau nhiều năm nghiên cứu, theo dõi, đánh giá chúng tôi nhận thấy các chế phẩm nano canxi đáp ứng rất tốt trên cây có múi (chống nứt và chống rụng tốt, khả năng hấp thu cao khi ở dạng nano).

Ưu điểm vượt trội của nano canxi là kích thước hạt vô cùng nhỏ bé, dễ dàng bám trên kẽ lá, ít bị rửa trôi, dễ dàng hấp thu, bổ sung nhanh và kịp thời cho cây, hiệu suất hấp thu nano canxi qua lá nhanh hơn gấp 3-5 lần so với canxi ở dạng truyền thống. Đặc biệt hơn là nano canxi  không bị kết tủa ở dạng khó tan. Ngoài ra nano Canxi cacbonat có vai trò trung hòa mưa axít, làm giảm hiện tượng cháy hoa - quả non do mưa axít và sương muối. Nano Canxi cacbonat có kích thước vô cùng nhỏ (kích thước 20-40nm) chúng có khả năng bám dính trên các kẽ lá, tại bề mặt lá chúng sẽ trung hòa hàm lượng axít, hạn chế tác hại của sương muối đồng thời giải phóng khí CO₂ (là nguyên liệu của quá trình quang hợp, nâng cao hiệu suất quang hợp) và giải phóng thêm Ca²⁺ qua đó cung cấp, bổ sung dinh dưỡng canxi dễ tiêu cho cây, làm tăng tính bền vững của tế bào phần tầng rời, chống rụng quả non, thúc quả non phát triển đồng đều. Cơ chế chống mưa axít của nano canxi cacbonat (N-CaCO₃ )được mô tả như sau:

Nano-CaCO₃  + H₂CO₃ (H+) = Ca²⁺ (bổ sung canxi) + 2CO₂↑ + H₂O

Qua phân tích trên, có thể nói nano canxi giúp cây tăng cường quá trình trao đổi chất, hạn chế hiện tượng phát triển dị dạng ở các lá non, đọt non, hoa và quả non. Nano canxi bổ sung trực tiếp và liên tục canxi dễ hấp thu cho cây qua đó chống rụng quả sinh lý, chống nứt quả hữu hiệu. Nano canxi cacbonat chống mưa axít, thúc quả lớn nhanh, tăng mẫu mã vỏ quả, hạn chế nứt quả ở giai đoạn cuối (cam đường canh và một số loại cây ăn quả khác).

Như vậy chế phẩm nano canxi, nano canxi cacbonate vừa có tác dụng chống mưa acid, vừa chống nứt (do nano canxi có khả năng hấp thu cực tốt qua lá).

Cách sử dụng nano canxi super chống nứt như sau:

Từ trung tuần tháng 5 âm lịch trở đi, bà con dùng 50ml chế phẩm nano canxi super kết hợp với 30ml chế phẩm nano Mg-Si-Zn pha với 20-25 lít nước phun đều 2 mặt lá, định kỳ 10-15 ngày/lần (hoặc tối thiểu một tháng phun một lần, tuy nhiên vào các tháng 5-8 nên phun một tháng 1-2 lần).

TRUNG TÂM PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP CÔNG NGHỆ CAO NANOTECH

Tư vấn kỹ thuật, ứng dụng công nghệ nano trong nông nghiệp:

ThS Phạm Công Khải - Hotline: 0976 804 678 * 0835 99 85 99

Email: nanobacsuper@gmail.com