1.Nguyên nhân rụng hoa và quả non trên cây Mắc ca

Nguyên nhân thứ nhất: Do cây bị sâu bệnh thời kỳ hoa rộ và đậu quả non

Thời kỳ hoa rộ, hình thành quả non mắc ca bị sâu bệnh thường dẫn đến rụng quả non. Đặc biệt là nhóm bệnh thán thư, bệnh khô cháy hoa do nấm phytophthora sp. (gây thối chỉ nhị, hỏng bầu nhụy, chết hạt phấn, giảm tỷ lệ thụ phấn), bệnh nấm cuống (làm teo cuống và thối cuống quả), bệnh đốm đen quả non. Ngoài nấm bệnh thì sâu và côn trùng chích hút cũng gây hại trực tiếp cấu trúc hoa gây rụng hoa và quả non hàng loạt (kiến, rệp sáp, rệp muội, bọ trĩ, sâu cuốn lá, sâu đo, sâu bao...).

Nguyên nhân thứ hai: Do điều kiện bất lợi của thời tiết (thời điểm hoa rộ, đậu quả non)

Các điều kiện bất lợi của thời tiết ảnh hưởng đến tỷ lệ đậu quả non đó là: mưa ẩm, mưa acid, nhiệt độ xuống thấp, tăng giảm đột ngột gây sốc nhiệt.

Mưa ẩm ở thời kỳ hoa nở rộ đậu quả non làm cho quả non rụng khó kiểm soát. Hạt phấn và nhụy cái của mắc ca thường không chịu được điều kiện ẩm bão hòa liên tục. Ẩm độ cao làm cho hạt phấn bị bết ướt, ngậm nước làm giảm tỷ lệ thụ phấn chéo và hạt phấn thường bị chết sau một vài giờ tung phấn, hơn nữa trong điều kiện nóng ẩm các chỉ nhị thường bị nấm mốc gây hại (thán thư) dẫn đến việc giảm tỷ lệ thụ phấn, nhiều trường hợp hoa rụng trước khi hình thành quả non.

Theo nghiên cứu thực tế, ở một số tỉnh phía Đông Bắc, Tây Bắc, trong nước mưa thường có hàm lượng axít (H+) và nitrate (NO3-) nhất định. Chính hàm lượng axít và nitrate này ảnh hưởng tiêu cực tỷ lệ đậu quả của mắc ca(giảm tỷ lệ đậu). Ngoài ra trong điều kiện độ ẩm không khí cao hơi nước kết hợp với khí CO2 hình thành nên acid yếu H2CO3, acid này tiếp tục phân ly thành ion H+ (ảnh hưởng đến quá trình thụ phấn, thụ tinh, đồng thời làm giảm lượng Ca tầng rời cuống, gây teo cuống, rụng hoa và quả non).

Nấm khuẩn, mưa ẩm, thiếu Ca.B.Zn.Mg và mưa acid làm teo cuống gây rụng hoa - quả non trên các giống mắc ca trồng tại Việt Nam

Như vậy các điều kiện bất lợi của thời tiết ảnh hưởng đến khả năng thụ phấn, gây khó khăn cho quá trình nảy mầm của hạt phấn trên đầu vòi nhụy cái qua đó làm giảm tỷ lệ thụ tinh dẫn đến hợp tử không hình thành, bầu quả không lớn (không hình thành quả non).

Một vấn đề khác nữa có thể kể đến đó là thời gian nở hoa kéo dài (trên cùng 1 chùm hoa tự, thời gian để hoa nở hết kéo dài từ 1-4 ngày). Thêm nữa sau quá trình thụ phấn, hạt phấn rơi trên đầu vòi nhụy cái nhưng phải mất từ 15-24 tiếng nó mới nảy mầm thành công, thậm chí lâu hơn. Ở mắc ca nhị được thường chín trước nhụy cái, cộng thêm thời gian hoa nở và thụ phấn - thụ tinh kéo dài làm ảnh hưởng đến sự sống của hạt phấn nên tỷ lệ thụ tinh thành công rất thấp. Thực tế cho thấy, nếu tính trung bình mỗi chùm hoa có 300-320 bông hoa, trong đó có 60-70% số hoa được thụ phấn, chỉ 8-20% số hoa được thụ tinh thành công. Tuy nhiên kết quả cuối cùng chỉ có 0,6-2,0% số quả non phát triển ổn định cho đến khi già chín (Phần lớn số hoa được thụ phấn nhưng quá trình thụ tinh chưa thành công dẫn đến tỷ lệ đậu quả thấp).

Hoa quá sai, sức cây yếu, thời gian nở kéo dài là nguyên nhân làm cho tỷ lệ đậu quả giảm (tỷ lệ thụ phấn, thụ tinh thấp).

Nguyên nhân thứ ba: Do thiếu dinh dưỡng trung, vi lượng và mất cân bằng dinh dưỡng các yếu tố đa lượng và vi lượng

Thừa hoặc thiếu dinh dưỡng đa, trung vi lượng ảnh hưởng đến chất lượng hoa, làm giảm tỷ lệ đậu quả, dinh dưỡng không đủ để duy trì sức sinh trưởng của cây dẫn đến tình trạng rụng quả non. Thời kỳ phân hóa mầm hoa, phát triển mầm hoa, hoa rộ, đậu quả non nếu cây mắc ca được cung cấp đầy đủ, cân đối dinh dưỡng đa trung vi lượng, hàm lượng hữu cơ trong đất cao sẽ giúp cây chống rụng tốt, quả lớn đều, nâng cao năng suất chất lượng quả. Ngoài dinh dưỡng vấn đề độ ẩm đất có ảnh hưởng đến phát triển mầm hoa và tỷ lệ đậu quả. Thời kỳ phát triển mầm hoa, chùm hoa cây cần độ ẩm để hoa to khỏe, đất quá khô sẽ làm cho chùm hoa nhỏ, ngắn. Giai đoạn đậu quả non đất thiếu ẩm hoặc thừa ẩm cũng gây rụng quả non.

Nguyên nhân thứ tư: Do đặc điểm sinh học bộ lá và rễ cây mắc ca

Mắc ca thuộc họ Proteaceae nên đặc điểm sinh học bộ rễ và lá của cây mắc ca rất khác so với các nhóm cây ăn quả thân gỗ nói chung. Cụ thể:

+ Về đặc điểm sinh học bộ rễ: Mắc ca mang đặc điểm chung của họ Protaceae là rễ cọc kém phát triển. Về cơ bản Mắc ca có kiểu rễ cụm, các rễ cụm này là các khối rễ con ở bên và hệ lông tơ tạo thành một bề mặt hấp thụ tỏa tròn có tâm là gốc cây. Kiểu rễ này làm cho chúng dễ bị tổn thương bởi nấm phytophthora cinnamomi (gây thối rễ, vàng lá) và ít có sự cộng sinh với nấm, vi sinh vật có ích. Bộ rễ Mắc ca chủ yếu phân bố trong tầng đất 70-80cm trở lại, trong đó 70% tập trung tầng đất mặt (từ 0-30cm). Mắc ca có bộ rễ cọc kém phát triển, tán nặng, rễ nông nên chúng chịu gió bão kém, cây dễ bật gốc, tước cành, đặc biệt là vị trí phân tán cành cấp 1, nhiều trường hợp có 2-3 cành cấp 1 mọc ra cùng một vị trí ở 3 nách lá khác nhau. Do đó kỹ thuật chăm sóc, bón phân cho mắc ca cần phải tính toán kỹ lưỡng, bón dựa vào tuổi cây, nhu cầu dinh dưỡng của cây. Bón thừa, thiếu hoặc mất cân đối sẽ làm cây còi cọc chậm phát triển, cây dễ bị nhiễm bệnh, hiệu suất sử dụng phân bón không cao.

Chính vì đặc điểm bộ rễ cây mắc ca cho nên hiệu suất sử dụng phân bón cho mắc ca không cao, dinh dưỡng đưa lên từ đất lên các bộ phận trên mặt đất chậm hơn so với các cây ăn quả thân gỗ khác dẫn đến việc rụng quả non khó kiểm soát, ở các giai đoạn sau vẫn xảy ra tình trạng rụng quả non rải rác.

Mắc ca có bộ rễ cọc kém phát triển, kiểu rễ cụm bao gồm nhiều rễ tơ, độ bám kém, ăn nông, tập trung tầng đất dưới 60-70 cm (chủ yếu 0-30cm)

+ Về đặc điểm sinh học bộ lá: Hầu hết các giống mắc ca thường chịu hạn tốt, bộ lá có cấu trúc 2 mặt khác nhau, lỗ khí khổng và thủy khổng phân bố không đồng đều ở cả 2 mặt, lá có lớp cutin bảo vệ khá dày, sức căng bề mặt lớn do đó các dạng phân bón lá dạng Chelate thông thường khi phun qua lá sẽ không đạt hiệu quả tối ưu. Vì vậy để đạt hiệu quả hấp thu qua lá cao, nên sử dụng các dòng chế phẩm dinh dưỡng cho cây ở dạng nano dễ hấp thu. Các hạt nano có kích thước siêu nhỏ bé, có thể bám trên các kẽ lá, hấp thu nhanh qua khí khổng và thủy khổng, hiệu suất hấp thu dinh dưỡng cao hơn, tốc độ hấp thu cũng lớn hơn so với các dạng phân bón lá được sản xuất theo công nghệ truyền thống.

2.Cắt tỉa tạo tán cây, định hình tán

Mắc ca mỗi năm phát lộc cành từ 3-4 lần. Từ khi ngọn non mọc ra cho đến khi đoạn cành thành thục kéo dài 35 - 40 ngày, mỗi đoạn cành lộc thành thục thường dài 30-55cm, trên cành mang từ 8-10 mắt. Thông thường khi bấm ngọn hoặc cắt tỉa (hủy ưu thế ngọn) thì các chồi bên được hình thành. Các chồi bên thường phát triển từ 3 chồi nách của 3 nách lá mọc đồng thời cùng lúc (thường xảy ra ở những cây khỏe, cây 1-3 năm tuổi). Quá trình cắt tỉa cành, định hình tán phải tiến hành sớm ngay từ cây 1-2 năm tuổi, không nên để đồng thời 2-3 cành cấp 1 phát triển ở 2-3 nách lá trên cùng một vị trí, nên để ở các vị trí so le nhau, dạng xoắn ốc không đồng phẳng, cách nhau 1 khoảng nách lá.

Đối với các cây kinh doanh, mỗi năm thường chỉ phát lộc 3 lần, tập trung vào các tháng 3-4 (Lộc xuân), tháng 5-6 (Lộc hè), tháng 9-10 (Lộc thu). Ngoài ra tùy điều kiện thời tiết, tùy giống và điều kiện chăm sóc, bón phân trên cây vẫn thường xuyên có lộc non phát sinh rải rác.

Hoa thường phân hóa từ những cành già có độ tuổi từ 1,5-3 năm. Hoa thường tập trung chủ yếu ở cuối đoạn cành, tuy nhiên thực tế các cây già tuổi (8-12 năm), hoa có thể phát sinh trực tiếp trên tay cành cấp 1. Với những cây tơ, cây chuẩn bị bước vào kinh doanh thì hoa đồng thời ra ở 2 vị trí: cuối đoạn cành già 1,5-2,5 năm tuổi (cành cấp 2-3) và các cành nhỏ có độ dài 10-20cm, nằm sâu trong tán lá.

Với những cây tơ, bắt quả năm đầu hoa thường ra ở phía đầu cành, dưới 1 vài tầng nách lá, ngoài ra hoa còn có thể phân hóa ở những cành nhỏ già nằm sâu trong tán

Về tổng thể nên chủ động cắt tỉa, tạo tán thông thoáng theo kiểu tán mở, điều chỉnh cây có tán thấp vừa phải, không nên để tán quá cao (khó khăn cho chăm sóc và thu hoạch). Với các cây chưa bắt quả (1-2,5 năm tuổi) nên loại bỏ các cành yếu, cành sâu bệnh, cành tăm, chỉ để lại các cành khỏe, cành lợi tán. Với các cây bước vào kinh doanh nên tỉa thưa các cành nhỏ, giảm bớt số lượng cành trong tán nhưng không được cắt tỉa hết hoàn toàn các cành này.

Trong quá trình cắt tỉa cần lưu ý phát hiện sâu bệnh sớm (sâu đục thân, bệnh xì mủ, bệnh thán thư, bệnh đốm lá, bệnh chổi rồng...). Đặc biệt là bệnh xì gôm chảy mủ thân gốc, cành cấp 1 và bệnh chổi rồng. Qua đó có giải pháp phòng trị bệnh tổng hợp trước khi cây bước vào giai đoạn phân hóa mầm hoa.

3.Kỹ thuật chăm sóc cây Mắc ca giai đoạn kinh doanh ứng dụng công nghệ nano tiên tiến

Đối với các cây kinh doanh cần thường xuyên được cắt tỉa tạo tán thông thoáng, định hình tán theo hướng tán mở đồng thời nuôi già hóa lộc xuân, lộc hè và lộc thu. Từ tháng 11-12 Dương lịch cần hạn chế quá trình phát triển lộc Đông, cho cây vào trạng thái ngủ nghỉ, tích lũy dinh dưỡng chuẩn bị phân hóa mầm hoa vào tháng 1-2 năm sau.

Bón phân cho Macca kinh doanh

Phân bón cho mắc ca kinh doanh bao gồm: phân hữu cơ hoai mục ủ men vi sinh, nấm đối kháng, lân đơn P2O5, phân tổng hợp NPK, đậu tương nghiền nhỏ, nếu đất chua có thể bổ sung thêm vôi bột. Cụ thể lượng phân bón cho mỗi cây như sau:

+ Phân hữu cơ hoai mục: 20-30kg

+ Lân đơn P2O5 (lân super Lâm Thao): 1-1,6kg, có thể bón bổ sung thêm Lân thời điểm cây bắt đầu phân hóa mầm hoa.

+ Đậu tương nghiền nhỏ: 0,5-0,8kg

+ Phân tổng hợp NPK loại 15-15-15.TE: 0,3-0,4kg (thời điểm cây bắt đầu phân hóa mầm hoa mới tiến hành bón).

Trước khi bón nên cuốc sâu 10-20cm, rộng 40cm theo hình chiếu tán trở vào. Hỗn hợp phân bón cần được trộn đều với đất trước khi bón lấp. Lưu ý phân NPK chỉ bón khi mầm hoa bắt đầu phát triển (nhú mầm, phân hóa mầm hoa). Sau đó kết hợp tưới nước duy trì ẩm đất 80-90% liên tục và giảm độ ẩm dần thời điểm đậu quả non(75-80%).

Hỗn hợp phân lót được trộn đều với đất, bón theo hình chiếu tán trở vào trong, cách gốc 40-60cm tùy tuổi cây và đường kính tán

Sâu bệnh hại mắc ca: Thống kê một số bệnh gây hại Macca thời kỳ mầm hoa, ra hoa đậu quả non, dưỡng quả và phát triển quả:

+ Sâu và côn trùng gây hại Macca: Rệp muội, rệp sáp, bọ trĩ, bọ xít, kiến, sâu cuốn lá, sâu đo, sâu bao gây hại mầm hoa và đọt non (cành xuân).

+ Bệnh hại Macca thời kỳ hoa quả non:

Bệnh thán thư gây khô hoa, chết hạt phấn do nấm Colletotrichum sp. và Phytophthora sp, Bệnh đốm nâu quả do nấm (bề mặt quả non), nấm cuống gây rụng trái non

Nấm khuẩn gây bệnh, mưa ẩm gây rụng quả non

Phòng trừ sâu bệnh hại mắc ca: Khi cây có dấu hiệu bắt đầu phân hóa mầm hoa: Dùng 500ml nano Đồng Oxyclorua kết hợp 500ml nano Bạc Đồng Super pha 200 lít nước phun đều thân lá, phun kỹ 2 mặt lá. Phun 1-2 lần, mỗi lần cách nhau 7-10 ngày.

QUY TRÌNH SỬ DỤNG CHẾ PHẨM NANO CHUYÊN DÙNG MẮC CA

Mục đích, yêu cầu: Thúc đẩy phân hóa mầm hoa, nuôi hoa to khỏe, nâng cao tỷ lệ đậu quả, chống rụng quả sinh lý, phòng trừ sâu bệnh hại tổng hợp.

Cách sử dụng chế phẩm nano cho cây mắc ca:

A-Thời kỳ phân hóa mầm hoa

Thời kỳ cây bắt đầu phân hóa mầm hoa dạng trứng ếch/mắt cua

Phòng trừ sâu bệnh tổng hợp: Khi cây có dấu hiệu bắt đầu phân hóa mầm hoa, dùng 500ml nano Đồng Oxyclorua kết hợp 500ml nano Bạc Đồng Super pha 200 lít nước phun đều thân lá, phun kỹ 2 mặt lá. Phun 1-2 lần, mỗi lần cách nhau 7-10 ngày. Lưu ý có thể kết hợp các thuốc trừ rệp sáp, rệp muội, bọ trĩ, kiến, sâu cuốn lá, sâu đo (thuốc có hoạt chất Fipronil, lambda cyhalothrin, solvent, thiamethoxam...).

Thúc đẩy phân hóa mầm hoa, giúp mầm hoa phát triển to khỏe, chùm hoa dài: Khi thấy tại các nách lá bắt đầu nhú mầm hoa cần khẩn trương triển khai đồng thời các công việc sau:

Công việc 1: Mỗi gốc bón vãi 200-300g Lân super P2O5 kết hợp 300-400g phân NPK 15-15-15.TE. Sau đó tưới nước duy trì liên tục độ ẩm đất từ 80-90% (đất khô hoa nhỏ, yếu và ngắn). Ngoài ra có thể bổ sung chế phẩm nano AKH super TE tưới ẩm gốc.

Công việc 2: Phun các nhóm chế phẩm nano canxi super, Shellac suger, nano AKH super plus theo hướng dẫn sau đây

Phun qua lá dưỡng mầm hoa, thúc đẩy chùm hoa phát triển to khỏe, nâng cao chất lượng hạt phấn, góp phần tăng tỷ lệ đậu quả ở giai đoạn sau: Dùng 500ml chế phẩm Shellac Suger kết hợp 500ml nano Canxi super + 300ml nano AKH super plus pha với 300-350 lít nước phun đều tán lá, định kỳ 7 ngày/lần (phun ít nhất 2 lần).

B-Thời kỳ ra hoa rộ, đậu quả non, chống rụng quả

Dùng 500ml nano Bạc Đồng kết hợp 500ml nano canxi super + 500ml Shellac Suger pha với 200-300 lít nước phun đều tán lá, định kỳ 7-10 ngày/lần. Phun đến khi quả ổn định.

C- Kỹ thuật chăm sóc cây Macca thời kỳ nuôi quả, dưỡng quả

+ Phòng trị bệnh tổng hợp: Dùng 500ml nano Đồng Oxyclorua kết hợp 500ml nano Bạc Đồng Super pha 200 lít nước phun đều tán lá, quả, thân gốc. Định kỳ 10-15 ngày/lần.

+ Dưỡng quả, phát triển quả cân đối, đồng đều, tăng năng suất và chất lượng quả, cho mã quả đẹp: Dùng 500ml chế phẩm Nano AKH super plus kết hơp 500ml nano canxi super pha với 300-400 lít nước phun đều tán lá, 2 mặt lá cần phun kỹ dạng sương mù. Phun ít nhất 1 tháng 1 lần (áp dụng từ tháng 4-5 DL trở đi, một vụ ít nhất 2-3 lần).

Sau khi quả ổn định cần tiến hành bón phân NPK kết hợp tưới nước nuôi dưỡng quả, tăng năng suất chất lượng quả. Bón vào các tháng 4-6, mỗi lần bón 300-500g NPK 16-16-16.TE/gốc.

TRUNG TÂM PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP CÔNG NGHỆ CAO NANOTECH

Tư vấn kỹ thuật, ứng dụng công nghệ nano trong nông nghiệp:

ThS Phạm Công Khải - Hotline: 0976 804 678 * 0835 99 85 99

Email: nanobacsuper@gmail.com