Phần 1: Kỹ thuật chăm sóc cam đường canh thời kỳ ủ mầm hoa (thời kỳ sau thu hoạch)

Đối với cam tơ: Cần chăm sóc sao cho cây sạch bệnh, bộ lá phát triển cân đối. Vào khoảng trung tuần tháng 10 đến tháng 11 âm lịch tiến hành làm rễ đưa cây vào trạng thái ngủ nghỉ, ủ mầm hoa. Lưu ý cần quan sát lộc cành trước khi xử lý bộ rễ. Khi xử lý bộ rễ, lộc cành cần phát triển ở giai đoạn bánh tẻ trở đi, nếu lộc đang còn non đợi đến khi lộc phát triển hoàn thiện, qua bánh tẻ thì bắt đầu làm rễ. Làm rễ là biện pháp bắt buộc đối với cam canh. Khi làm rễ đối với cam tơ (1-2 vụ đầu) nên cuốc xung quanh gốc tạo thành bầu cây (to nhỏ tùy cây), độ sâu 15-30cm, để đất khô, ép cây vào trạng thái ngủ nghỉ. Trường hợp cây khỏe, thời tiết ấm, nếu có nguy cơ bật lộc nên tiến hành khoanh mịn 1 vòng các cành cấp 1, để lại 20-25% số cành nhỏ không khoanh.

Đối với cam đường thời kỳ kinh doanh: Đối với cam canh đang trong thời kỳ kinh doanh, nhà vườn nên chủ động xác định thời điểm thu hoạch, không nên thu hoạch quá muộn. Việc thu hoạch muộn sẽ làm cho cây không có đủ thời gian ngủ nghỉ, ảnh hưởng đến khả năng phân hóa mầm hoa của cây. Do đó thời điểm thu hoạch tối ưu của cam canh vào khoảng cuối tháng 11 đến trước ngày 10/12 âm lịch là tốt nhất. Thời gian ngủ nghỉ của cây cam canh ít nhất phải đạt 20-30 ngày (lâu hơn càng tốt). Sau khi kết thúc ngủ nghỉ cây bắt đầu phân hóa mầm hoa.

Khi thu hoạch xong, cần nhanh chóng cắt tỉa, làm sạch cỏ dại và tiến hành làm rễ, xử lý cơ giới bộ rễ. Hiện có nhiều cách xử lý bộ rễ. Một số vùng trồng cam như Hưng Yên, Bắc Giang xử lý rễ đau theo kiểu định hình bầu xung quanh tán. Tại Hòa Bình do địa hình hơi dốc nên xử lý cuốc xới rộng hơn, không làm bầu, chỉ làm đứt rễ. Tuy nhiên cho dù xử lý cách nào cũng phải phù hợp với từng vườn và sức sinh trưởng của cây. Cần lưu ý rằng với những năm mưa kéo dài, rét muộn, cây khỏe, tiềm ẩn nguy cơ bật lộc đông (mặc dù đã làm rễ), nhà vườn nên chủ động khoanh mịn (tiện mịn) một lần các cành cấp 1 để hãm lộc đông (khi khoanh nên để lại 15-25% số cành phía dưới, không khoanh tiện hết 100% số cành dễ gây sốc cây). Tuy nhiên nếu thời tiết rét sớm, rét sâu, cây vào ngủ nghị tự nhiên thì không cần sử dụng biện pháp khoanh vỏ. Vấn đề hãm lộc đông, đưa cây vào ngủ nghỉ cần phải được theo dõi và kiểm soát chủ động, dựa vào sức cây và điều kiện thời tiết để có giải pháp phù hợp với từng vườn, từng khu vực địa lý.

Sau khi xử lý rễ xong cần phun ngay các chế phẩm diệt nấm và khuẩn, chống xâm nhiễm vào rễ. Trên thị trường hiện có rất nhiều thuốc trừ nấm khuẩn hóa học. Tuy nhiên nên hạn chế sử dụng bởi các nhóm thuốc hóa học này thường gây độc hại cây, ô nhiễm môi trường đất, chai đất nếu sử dụng thường xuyên lâu dài. Sau khi làm rễ xong bà con nên dùng 50ml nano bạc đồng plus kết hợp 50ml nano đồng oxyclorua pha với bình 20-25 lít nước phun trực tiếp vào rễ. Các hạt nano trong chế phẩm có kích thước siêu nhỏ sẽ bám lên rễ và tiêu diệt hầu hết nấm khuẩn gây bệnh. Ưu điểm của chế phẩm nano bạc đồng, nano đồng oxyclorua là không độc hại, không tồn dư, không làm chai đất, thân thiện với môi trường, khi sử dụng không cần bảo hộ lao động. Sau khi kết thúc thời gian ngủ nghỉ tiến hành bón phân cho cây(trình bày phần sau).

Phần 2: Bón phân cho cam đường canh sau khi xử lý bộ rễ

Sau quá trình làm rễ, phun thuốc bệnh xử lý rễ bà con nên tiến hành bón phân. Phân bón lúc này mang tính chất bón lót để chuẩn bị cho nuôi dưỡng mầm hoa. Phân bón lót cần được trộn đều với đất xung quanh và lấp đều vào gốc.

Lượng phân bón lót như sau (tính cho một gốc):

+ Đậu tương nghiền nhỏ, không cần ngâm: 1-2kg/cây (tùy tuổi cây)

+ Phân lân đơn: 1,0 – 2,5kg/cây (tối đa 3-3,5kg, tùy tuổi cây)

+ Tro bếp mỗi gốc cây nửa bao, phân hữu cơ hoai mục 15-30kg/cây, lượng nhiều hay ít tùy tuổi cây và đường kính tán. Lưu ý không nên lạm dụng bón quá nhiều phân hữu cơ hoai mục. Phân hữu cơ hoai mục có vai trò làm tơi xốp đất, đa dạng hệ vi sinh trong đất, đất giàu mùn, thoáng khí. Tuy nhiên nếu bón quá thừa phân hữu cơ khi gặp mưa thường xảy ra tình trạng bộ rễ hô hấp yếm khi do thiếu oxy (trong phân hữu cơ thường có hàm lượng vi sinh vật hảo khí, trong quá trình sinh trưởng chúng sẽ lấy đi một phần oxy trong đất, làm giảm đột ngột lượng oxy cần thiết cho cây, để bộ rễ sinh trưởng thuận lợi thường oxy trong đất khoảng 10-12%).

Lưu ý: Phân hữu cơ hoai mục, lân đơn, đậu tương nghiền, tro bếp cần được trộn đều với đất trước khi lấp vào gốc.

Trong điều kiện thời tiết thuận lợi cam đường canh sẽ phân hóa mầm hoa vào khoảng cuối tháng 12 đến đầu tháng 1 âm lịch năm sau (nếu rét kéo dài, rét đậm có thể muộn hơn 15-25 ngày). Từ thời điểm phân hóa mầm hoa (nhú lộc hoa) đến khi hoa bắt đầu nở kéo dài 25-30 ngày (tùy điều kiện thời tiết). Từ khi chớm nở hoa đến nở rộ hoàn toàn, hình thành quả non kéo dài 15-16 ngày.

Thời kỳ cây ngủ nghỉ đến trước khi hoa nở rộ cần phun phòng trị sâu bệnh tổng hợp đặc biệt là nhện đỏ, nhện trắng (đảm bảo cây sạch bệnh trước khi vào giai đoạn hoa nở rộ và đậu quả non).

Phun phòng trị bệnh nấm khuẩn: Dùng 50-80ml nano bạc đồng plus pha với bình 20 lít nước phun đều toàn bộ thân lá, phun kép 2 lần, mỗi lần cách nhau 7 ngày.

Phần 3: Chăm sóc cam canh thời kỳ phát triển mầm hoa, nuôi lộc hoa

Thời kỳ hoa nhú lộc (nhú mầm hoa - khoảng đầu tháng 1 âm lịch, trường hợp thời tiết rét sâu có thể mầm hoa phát triển chậm hơn, hoa nở muộn hơn) cần duy trì độ ẩm liên tục, tưới định kỳ, không để khô đất. Thời kỳ này nếu thiếu ẩm hoa phân hóa không đều, hoa nhỏ, tỷ lệ đậu kém, tỷ lệ hoa dị hình cao. Nước giai đoạn này rất quan trọng, nước tham gia vào quá trình khoáng hóa dinh dưỡng trong đất, thủy phân các chất dinh dưỡng nuôi cây, nước có vai trò quan trọng trong quá trình vận chuyển dưỡng chất nuôi hoa và lộc hoa. Thời kỳ phân hóa và phát triển mầm hoa nếu cây đủ nước, dinh dưỡng cân đối, quản lý sâu bệnh tốt hoa phát triển tập trung đồng đều. Ngoài ra thời kỳ phát triển mầm hoa nhà vườn nên bổ sung lân đơn super theo phương pháp bón vãi xung quanh gốc rồi tưới nước sau khi bón, lượng bón từ 150-300g/gốc.

Để hoa to khỏe, phát triển đều, tập trung, chống nấm khuẩn tốt, nâng cao tỷ lệ đậu quả nhà vườn nên sử dụng 40ml chế phẩm Shellac suger kết hợp 50-60ml chế phẩm nano bạc đồng plus và 30-40ml chế phẩm nano canxi super pha với bình 20-30 lít nước phun đều tán lá dạng sương mù. Phun 2 lần liên tiếp, mỗi lần cách nhau 7-10 ngày.

Lưu ý: thời kỳ này nhà vườn chủ động phòng trừ sâu bệnh, đảm bảo cây sạch sâu bệnh trước khi hoa nở rộ, hình thành quả non.

Phần 4: Chăm sóc cam canh thời kỳ ra hoa đậu quả non

Yêu cầu kỹ thuật của thời kỳ ra hoa đậu quả non là phải giữ quả, chống rụng quả sinh lý, hạn chế tối đa tác hại của mưa acid. Đặc điểm sinh trưởng của cam canh thời kỳ quả non là nếu lộc phát triển mạnh thì cây sẽ tập trung dinh dưỡng nuôi lộc đồng thời đẩy quả. Do vậy mục tiêu của thời kỳ hoa rộ đến đậu quả non là phải hãm được lộc, giữ quả non. Các công việc cần làm thời điểm này là:

+ Duy trì ẩm độ thích hợp (không thừa ẩm, không thiếu ẩm, ẩm độ phù hợp thời kỳ hoa rộ - quả non vào khoảng 75-85 (tối đa 90%), không nên để độ ẩm đất bão hòa trong thời gian dài.

+ Hạn chế phun thuốc BVTV hóa học nếu không cần thiết. Trường hợp có nhện gây hại nên chọn thuốc đặc trị an toàn, không gây ngộ độc cây (nên chủ động phòng trừ từ trước đó).

+ Nhanh chóng xác định thời điểm khoanh vỏ hãm lộc, giữ quả non: Tùy điều kiện thời tiết, tùy sức sinh trưởng của cây để xác định thời điểm khoanh vỏ. Theo kinh nghiệm của chúng tôi khi hoa nở rộ, bắt đầu rụng cánh, vừa hình thành quả non (quả xấp xỉ bằng hạt đậu xanh hoặc to hơn một chút), đồng thời lộc hoa phát triển đến giai đoạn bánh tẻ là đủ điều kiện khoanh vỏ. Nếu khoanh vỏ hãm lộc quá muộn sẽ không giữ được quả non, quả non sẽ rụng hàng loạt. Tuy nhiên cũng không nên khoanh sớm, khi mà lộc hoa vẫn còn non. Điều kiện cần và đủ để tiến hành khoanh vỏ là lộc hoa phát triển đến bánh tẻ và cánh hoa vừa rụng, bắt đầu hình thành quả non.

Phần 5: Kỹ thuật khoanh vỏ, tiện cây, chống rụng quả non trên cam canh

Khoanh vỏ là giải pháp cắt đứt hoặc hạn chế dinh dưỡng nuôi cây từ gốc lên các bộ phận trên mặt đất. Với cây ăn quả thân gỗ nói chung, có 2 con đường vận chuyển dinh dưỡng đó là nhựa nguyên và nhựa luyện. Các chất dinh dưỡng được bộ rễ hấp thu thông qua hoạt động hô hấp tạo ra năng lượng ATP giúp đẩy dinh dưỡng từ dưới đất lên trên thông qua mạch libe (vỏ cây - nhựa nguyên). Ngược lại các chất đồng hóa từ quá trình quang hợp được vận chuyển từ trên xuống nuôi dưỡng các bộ phận dưới mặt đất (hệ rễ) thông qua mạch dẫn xylem. Khi chúng ta tác động khoanh vỏ cây sát tới gỗ có nghĩa là làm gián đoạn và hạn chế khả năng vận chuyển nước và dinh dưỡng từ dưới bộ rễ lên các bộ phận trên mặt đất, qua đó kìm hãm sinh trưởng sinh dưỡng của cây. Với cam canh có 2 biện pháp khoanh vỏ (tiện cây):

Biện pháp tiện mịn: Tiện mịn là biện pháp dùng dao chuyên dùng khoanh một vòng tròn khép kín thân cành hoặc gốc cây(chỉ 1 đường duy nhất, không bóc vỏ). Thông thường vết tiện mịn thường phục hồi dần sau 3-7 ngày (tùy điều kiện thời tiết). Khi lớp vỏ (mạch libe) phục hồi cây sinh trưởng bình thường, nếu sức cây quá mạnh, thời tiết ấm kéo dài vẫn có thể tiềm ẩn nguy cơ bật lộc. Đây chính là lý do nhà vườn cần phải tiện lần 2 (ở giai đoạn đậu quả non). Biện pháp tiện mịn còn có thể được sử dụng ở thời kỳ sau làm rễ, ép cây vào ngủ nghỉ (trong trường hợp mưa ẩm và thời tiết ấm kéo dài, tiềm ẩn nguy cơ bật lộc đông).

Biện pháp tiện bóc (còn gọi là tiện đau): Tiện bóc là biện pháp sử dụng 2 đường khoanh vỏ liên tiếp song song với nhau tại một vị trí thân cành xác định, hai đường khoanh vỏ cách nhau khoảng 2 - 3mm. Sau đó bóc lớp vỏ cây vừa tiện. Sau khi kết thúc tiện nếu cẩn thận hơn nhà vườn dùng băng keo đen bao phủ toàn bộ diện tích vết tiện.

Đối với cam canh ở thời kỳ đậu quả non, việc khoanh vỏ có thể tiến hành từ 2-3 lần, tùy sức sinh trưởng của cây, tùy điều kiện thời tiết. Số lần tiện vỏ cây phụ thuộc vào kỹ thuật chăm sóc, điều tiết dinh dưỡng và điều kiện thời tiết. Nếu dinh dưỡng cân đối, điều kiện thời tiết thuận lợi số lần tiện vỏ cây sẽ ít hơn, thậm chí có những cây chỉ cần dùng chế phẩm Shellac suger điều tiết tỷ lệ C/N, hãm lộc chủ động cây vẫn có thể đậu quả và giữ quả tốt.

Tùy điều kiện từng vùng, chất đất, cách chăm sóc, sức sinh trưởng của cây, tỷ lệ đậu quả mà nhà vườn có thể chọn phương pháp tiện mịn hay tiện bóc, hoặc tiện hỗn hợp. Nhà vườn cần lưu ý, diễn tiến giai đoạn ra hoa rộ đến đậu quả non ở cam canh diễn ra rất nhanh đặc biệt trong điều kiện thời tiết nhiều năm gần đây (El Nino). Do đó ngay sau khi kết thúc hoa rộ hoặc 80% số hoa đã nở và bắt đầu hình thành quả non cần phải xác định thời điểm khoanh vỏ, nếu xử lý chậm rất khó giữ quả, quả non đẩy hàng loạt. Việc xác định thời điểm và lựa chọn phương pháp tiện vỏ cây trên cam canh rất quan trọng. Tiện vỏ cây nhằm mục đích ức chế quá trình sinh trưởng lộc, nhưng cần đảm bảo cây không quá sốc (tress nặng), nếu tiện quá đau, không phù hợp quả non vẫn rụng hoặc rụng muộn ở giai đoạn sau, chất lượng quả rất thấp.

Qua nghiên cứu, theo dõi đánh giá chúng tôi đưa ra giải pháp tiện vỏ cây mang tính tham khảo như sau:

Xác định thời điểm tiện: sau khi hoa rộ, rụng cánh, vừa mới hình thành quả non và lộc hoa bắt buộc phải tới bánh tẻ hoặc qua bánh tẻ một chút (tùy điều kiện  từng vườn)

Phương pháp tiện vỏ cây:

Tiện lần 1: Nên tiến hành tiện mịn, tiện một đường duy nhất. Khi tiện nên chọn tiện các cành phía trên, chúng tôi không khuyến cáo tiện gốc, nên để lại 1 vài cành nhỏ phía dưới gốc. Thông thường vết tiện này chỉ sau 3-5 ngày bắt đầu phục hồi và liền lại. Tiện mịn lần một cần “bắt” đúng thời điểm. Tiện mịn giai đoạn này vừa đảm bảo kìm hãm sinh trưởng lộc, vừa hạn chế cây sốc dinh dưỡng, đồng thời lộc hoa không bị cắt đứt dinh dưỡng đột ngột.

Tiện lần 2: Sau khi tiện lần 1 từ 7-10 ngày nhà vườn nên chủ động tiện bóc lần 2 (nếu sức cây mạnh, tiềm ẩn nguy cơ bật lộc). Vết tiện bóc (lần 2) cách chỗ tiện lần 1 vài cm.

Tiện mịn lần 3: Nếu thấy cần thiết nên tiến hành tiện mịn lần 3 cách lần tiện 2 khoảng 15-20 ngày.

Sau khi rụng cánh hoa từ 15-25 ngày, vừa kết thúc tiện vỏ cây, quả tương đối ổn định nhà vườn nên phun qua lá chế phẩm nano canxi cacbonat, nano canxi super, nano bạc đồng plus, shellac suger (công dụng: chống mưa acid, chống teo cuống, tiêu diệt nấm bệnh, hạn chế rụng quả sinh lý). Lưu ý phòng trừ nhện đỏ chủ động.

Cách phun như sau: Dùng 40-50ml nano bạc đồng plus kết hợp với 40-50ml nano canxi super (thành phần đã có Bo và nano canxi cacbonate) pha với 20 lít nước phun dạng sương mù toàn bộ thân lá, đều 2 mặt lá. Phun 2 lần liên tiếp, mỗi lần cách nhau 7-10 ngày (duy trì độ ẩm đất vừa phải, thiếu nước cây hình thành tầng rời gây rụng quả non).

Ngoài ra nên dùng chế phẩm Shellac suger điều tiết tỷ lệ C/N, hãm lộc trên tán: Dùng 30ml chế phẩm pha với 20 lít nước phun sương mù qua 2 mặt lá. Phun 2 lần, mỗi lần cách nhau 7 ngày.

Thực tế cho thấy quá trình phát triển lộc, bật lộc trên cam canh ở thời kỳ ra hoa đậu quả non có liên quan đến tỷ lệ C/N ở đỉnh sinh trưởng của cành và tại lộc hoa. Qua nghiên cứu theo dõi nhiều năm, chúng tôi thấy rằng các vườn cam canh bật lộc mạnh (thời kỳ đậu quả non) khi kiểm tra tỷ lệ C/N thường nhỏ hơn 1 (C/N<1). Tức là tại thời điểm phát lộc hàm lượng N lớn hơn hàm lượng C tại đầu cành. Các biện pháp hãm lộc nhằm tác động sao cho tỷ lệ C/N luôn lớn hơn 1(C/N > 1). Chế phẩm Shellac suger có tác dụng điều tiết và cân đối tỷ lệ C/N. Khi hàm lượng C > N cây có xu thê sinh trưởng sinh thực. Ngược lại hàm lượng N > C cây có xu thê sinh trưởng sinh dưỡng (phát lộc cành).

Chế phẩm Shellac suger có vai trò điều tiết cân đối tỷ lệ C/N, kìm hãm quá trình vận chuyển N lên đầu cành qua đó ức chế phát triển lộc cành (sinh trưởng sinh dưỡng).

Các thời kỳ nên dùng chế phẩm Shellac suger: Thời kỳ cây ngủ nghỉ, thời kỳ ủ mầm hoa, thời kỳ đậu quả non.

Cách sử dụng chế phẩm Shellac suger: Dùng 30-40ml chế phẩm Shellac suger pha 20 lít nước phun đều tán lá, hai mặt lá dạng sương mù.

TRUNG TÂM PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP CÔNG NGHỆ CAO NANOTECH

Tư vấn kỹ thuật, ứng dụng công nghệ nano trong nông nghiệp:

ThS Phạm Công Khải - Hotline: 0976 804 678 * 0835 99 85 99

Email: nanobacsuper@gmail.com