Phần 1: Kỹ thuật chăm sóc bưởi diễn thời kỳ sau thu hoạch

1.1 Cắt tỉa tạo tán thông thoáng cho cây

Cắt tỉa là biện pháp quan trọng góp phần làm tăng chất lượng quả, tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình chăm sóc cây thời kỳ phân hóa mầm hoa, ra hoa đậu quả. Vì vậy sau khi thu hoạch, nhà vườn cần khẩn trương tiến hành cắt tỉa tạo tán thông thoáng, loại bỏ cành tăm, cành vượt, cành sâu bệnh. Kiểm tra gốc, thân cành nếu có bệnh xì gôm chảy nhựa mủ cần xử lý ngay (dùng chế phẩm nano bạc đồng super và nano đồng oxyclorua pha loãng với nước theo tỷ lệ 1/3 sau đó quét lên vết bệnh, trước khi quét cần cạo sạch vết mủ và lớp vỏ nhiễm bệnh bên ngoài). Lưu ý nhà vườn nên chủ động xác định thời điểm thu hoạch phù hợp, không nên thu quá muộn. Thu hoạch quá muộn sẽ ảnh hưởng tới thời gian ngủ nghỉ của cây.

1.2 Xử lý bộ rễ, trẻ hóa bộ rễ, hãm lộc đông (ủ mầm hoa)

Mục đích của việc xử lý rễ, tác động cơ giới bộ rễ là cải tạo đất vùng rễ, phá váng, trẻ hóa bộ rễ, tăng sức đề kháng cho bộ rễ, hạn chế nấm bệnh hại rễ, tăng hiệu suất hấp thu dinh dưỡng cho bộ rễ, đồng thời ức chế quá trình phát sinh phát triển lộc đông, đưa cây vào trạng thái ngủ nghỉ, ủ mầm hoa. Bưởi diễn sau thu hoạch cần phải được ngủ nghỉ ít nhất 25-40 ngày trước khi cây bước vào giai đoạn phân hóa mầm hoa. Xử lý bộ rễ đúng kỹ thuật giúp cây phân hóa mầm hoa đều, hoa to khỏe, dễ chăm sóc và chống rụng quả non.

Kỹ thuật xử lý bộ rễ: cuốc xới xung quanh theo hình chiếu tán của cây, cuốc sâu 15-20cm, rộng 40-50cm, kết hợp phá váng bề mặt vùng rễ cây sinh trưởng. Sau khi xử lý rễ từ 7-10 ngày tiến hành bón phân cho cây. Lưu ý chọn ngày nắng ráo để xử lý rễ, không cuốc xới rễ ngày mưa ẩm. Tùy sức cây, tuổi cây có phương án xử lý rễ ở mức độ khác nhau, tránh xử lý rễ quá đau. Nếu đất chua, có thể bón bổ sung 0,5-1,5kg vôi bột/cây (bón ngay sau khi xử lý rễ).

Ngoài ra để chủ động hãm lộc đông, nhà vườn nên phun chế phẩm Shellac Suger kết hợp phun rửa vườn, loại sạch kết tủa bề mặt lá, phòng trị bệnh tổng hợp: Dùng 500ml nano Đồng oxyclorua kết hợp 500ml nano Bạc Đồng Super cộng thêm 500ml Shellac Suger pha với 200-300 lít nước phun đều tán lá, phun kỹ 2 mặt lá. Nano bạc đồng, nano đồng oxyclorua có tác dụng diệt nấm khuẩn gây bệnh trên lá, rửa kết tủa bám trên bề mặt lá. Chế phẩm Shellac Suger có tác dụng cân đối tỷ lệ C/N đầu cành, hãm lộc đông, đồng thời phục hồi cây sau thu hoạch rất tốt.

1.3 Bón phân cho bưởi diễn thời kỳ sau thu hoạch

Sau khi xử lý rễ xong từ 7-10 ngày, nhà vườn tiến hành bón phân. Lượng phân bón tính cho 1 gốc như sau:

+ Phân hữu cơ hoai mục (phân gà, phân bò ủ hoai mục, trộn nấm đối kháng): bón từ 20-40kg, tùy cây to nhỏ, nếu có tro bếp bổ sung thêm rất tốt.

+ Phân lân super P₂O₅: 1-2kg/cây (tùy tuổi cây, đường kính tán), nếu đất chua có thể bón thêm vôi, mỗi cây 0,5-1,5kg vôi bột, tuy nhiên cần phải bón vôi cách xa lân, không được bón Lân Super và Vôi cùng lúc. Lân Super và Vôi bón cùng lúc sẽ làm giảm hiệu lực của Lân, lân chuyển thành dạng khó tan Ca₃(PO₄)₂, dạng này khó tiêu, cây gần như không hấp thu được, gây chai đất.

+ Đậu tương nghiền nhỏ: Mỗi gốc 0,5-1kg đậu tương nghiền nhỏ, không cần ngâm. Hoặc dùng 0,8-1kg đậu tương nghiền kết hợp 0,8-1kg cám công nghiệp hỗn hợp (thức ăn chăn nuôi).

+ Phân NPK S.TE dạng 13-13-13: mỗi cây 200-300g

Hỗn hợp phân bón lót trên cần được trộn đều với đất trước khi lấp rãnh đã cuốc xới trước đó. Bón phân xong không cần tưới nước. Sau thời gian ngủ nghỉ, cây đủ thời gian tích lũy về “chất” chúng sẽ phân hóa mầm hoa. Khi bưởi bắt đầu vào thời kỳ phân hóa mầm hoa (nhú mầm hoa dạng mắt cua, trứng ếch) nhà vườn cần tưới nước duy trì độ ẩm đất thường xuyên, không để cây thiếu nước. Thời kỳ phân hóa mầm hoa, phát triển mầm hoa, ra hoa rộ, đậu quả non nhà vườn lưu ý chủ động phòng trừ sâu bệnh hại tổng hợp (đặc biệt sâu vẽ bùa, nhện đỏ, nhện trắng, rệp sáp, rệp muội, bõ trĩ, bọ phấn trắng; bệnh thán thư hại hoa, nấm mốc hoa, thối đen cuống). Cần đảm bảo cây sạch sâu bệnh khi bước vào giai đoạn tắt hoa, hình thành quả non. Hạn chế tối đa việc sử dụng thuốc hóa học ở giai đoạn hoa rộ, đậu quả non.

Công thức phun phòng trị bệnh tổng hợp trên cây có múi thời kỳ phát triển mầm hoa (hoa chưa nở): Dùng 50-60ml nano Đồng oxyclorua kết hợp 50-60ml nano Bạc Đồng Super pha 15-25 lít nước, phun kép 2 lần, mỗi lần cách nhau 7-10 ngày.

Công thức phun phòng trị bệnh tổng hợp trên cây có múi thời kỳ hoa rộ, đậu quả non (tắt hoa): Dùng 20-30ml nano Đồng oxyclorua kết hợp 60-80ml nano Bạc Đồng Super pha 20-25 lít nước, phun kép 2 lần, mỗi lần cách nhau 5-7ngày. Công dụng cơ bản của nano đồng oxyclorua, nano bạc đồng super phun giai đoạn ra hoa đậu quả non: diệt nấm Colletotrichum gây bệnh thán thư, nấm mốc gây thối cuống, đen cuống. Chế phẩm nano bạc đồng, nano đồng oxyclorua là dòng chế phẩm an toàn, không độc hại, không có tính nóng, không kháng thuốc, phù hợp sử dụng với cây ăn quả giai đoạn hoa rộ, đậu quả non không gây ngộ độc. Ngoài ra nhà vườn kết hợp phòng trị nhện đỏ, sâu vẽ bùa và côn trùng chích hút ngay từ giai đoạn phân hóa mầm hoa đến chớm nở hoa (dùng các hoạt chất Emamectin benzoate, Cypermethrin, imidacloprid, pyridaben, Clothianidin, thiamethoxam).

Phần 2: Kỹ thuật chăm sóc bưởi diễn thời kỳ phân hóa mầm hoa, phát triển lộc hoa hoàn thiện

Khi cây bắt đầu phân hóa mầm hoa (nhú mầm hoa dạng mắt cua, trứng ếch), nhà vườn có thể bổ sung thêm 400-600g phân super lân P₂O₅ cho mỗi cây, bón mặt rồi tưới nước giữ ẩm. Thời kỳ này chú ý thường xuyên tưới nước giữ ẩm định kỳ. Việc thiếu nước kết hợp với phun nhiều hóa chất độc hại sẽ làm cho cây phát sinh nhiều hoa dị hình (hoa không có ý nghĩa sinh học, không có khả năng thụ phấn-thụ tinh, không đậu quả).

Để hoa to khỏe, hoa phát triển đều, tăng cường chức năng hạt phấn, nâng cao tỷ lệ đậu quả nhà vườn phun bộ chế phẩm nano sau: Dùng 500ml nano Canxi super kết hợp 500ml Shellac suger cộng thêm 300-500ml nano Silic SiO₂ pha với 250-350 lít nước, phun kỹ đều 2 mặt lá, phun 2 lần liên tiếp, mỗi lần cách nhau 7-10 ngày. Ngoài ra nên sử dụng 1-2 lít chế phẩm Bionanotech VS pha với 40-60 lít nước tưới ẩm gốc, tưới 2 lần liên tiếp, 5-7 ngày/lần (tác dụng của chế phẩm Bionanotech VS là trẻ hóa bộ rễ, chống nghẹt rễ trong điều kiện mưa kéo dài, giúp bộ rễ phát triển khỏe mạnh, tập trung tầng đất mặt, hạn chế ngộ độc rễ, thối rễ, nâng cao hiệu suất hấp thu dinh dưỡng cho bộ rễ, phát huy tối đa hiệu quả phân bón gốc).

Phần 3: Kỹ thuật chăm sóc bưởi diễn thời kỳ ra hoa rộ, tắt hoa, đậu quả non

Yêu cầu kỹ thuật (mục tiêu cơ bản):

+ Hạn chế các yếu tố thời tiết bất lợi tác động đến hoa và quả non qua đó chống rụng quả non(chống mưa acid gây hại hoa và quả non).

+ Phòng trừ sâu bệnh tổng hợp tổng hợp (nấm cuống, đen cuống).

+ Điều hòa sinh trưởng, khắc phục tình trạng quả non chậm lớn, đơ cuống, vàng cuống, vàng quả non.

Thời kỳ hoa rộ, tắt hoa, hình thành quả non tùy diễn biến thời tiết, có 2 trường hợp sau:

Trường hợp 1: Thời kỳ hoa rộ, rụng cánh, đậu quả non gặp điều kiện thời tiết bất lợi như mưa ẩm, mưa acid kéo dài 3-5 ngày trở lên. Nhà vườn phun theo công thức sau: Dùng 500ml nano Đồng oxyclorua kết hợp 600-800ml nano Bạc Đồng super + 500-700ml nano canxi super + 500ml Shellac Suger pha với 250-300 lít nước phun trực tiếp lên lá, chùm hoa, chùm quả non. Định kỳ 3-5 ngày/lần (nếu mưa liên tục kéo dài). Phun ngay lúc mưa, còn ẩm ướt lá (hiệu quả tối đa). Thông thường nếu điều kiện thời tiết bất lợi, mưa kéo dài có thể phải phun 3-4 lần liên tiếp mới đạt hiệu quả cao nhất.

Chế phẩm nano canxi super chống mưa acid, chống teo cuống, chống rụng quả non

Trường hợp 2: Thời kỳ hoa nở rộ, rụng cánh, tắt hoa đậu quả non không gặp mưa ẩm kéo dài. Nhà vườn đợi cho đến khi 60-80% số hoa teo cánh, rụng cánh, hình thành quả non. Phun như sau: Dùng 500ml nano canxi super kết hợp với 500ml Shellac suger + 500ml nano Bạc Đồng Super pha với 200 lít nước phun đều 2 mặt lá, chùm quả non. Định kỳ 5-7 ngày/lần. Phun cho đến khi quả lớn ổn định (thông thường khoảng 2-3 lần, có thể bổ sung thêm nano Silic SiO₂ – tăng cường dai cuống, bền cuống, lộc hoa nhanh già hóa).

Trường hợp sau khi tắt hoa, quả non chậm lớn, cuống vàng thường sẽ bị rụng sau 1-2 ngày. Do đó để khắc phục tình trạng này nhà vườn có thể phun bổ sung thêm chất điều hòa sinh trưởng (GA3 - nồng độ phun 3-5ppm, không phun quá liều, phun 2 lần, mỗi lần cách nhau 7 ngày).

Thời kỳ hoa rụng cánh phun nano canxi super, shellac suger và nano bạc đồng super

Phần 4: Khắc phục tình trạng quả non chậm lớn và rụng ở thời kỳ hoa rụng cánh, tắt hoa, đậu quả trên bưởi diễn(cây có múi)

Tùy điều kiện thời tiết, sức sinh trưởng của cây, thời điểm nở hoa, đậu quả non, nền phân bón, thực trạng sâu bệnh hại mà thời kỳ tắt hoa, đậu quả non trên một số giống bưởi có hiện tượng “Đơ cuống, chậm lớn quả, vàng cuống - vàng quả”. Hiện tượng quả non chậm lớn thường xảy ra trên các giống bưởi diễn tôm vàng, tôm xanh, bưởi đường, bưởi da xanh...

Nguyên nhân dẫn đến hiện tượng quả non chậm lớn sau khi tắt hoa, rụng cánh trên cam, bưởi diễn, bưởi đường, bưởi da xanh:

Nguyên nhân thứ nhất: Do sự bất lợi của điều kiện thời tiết (mưa ẩm kéo dài, thời tiết âm u thiếu ánh sáng hoặc thời kỳ hoa rộ, quả non gặp điều kiện thời tiết nắng nóng, nhiệt độ cao, độ ẩm không khí cao,...)

Điều kiện thời tiết thiếu ánh sáng, chỉ số LAI thấp, hiệu suất quang hợp kém, dẫn đến khả năng đồng hóa - tích lũy dinh dưỡng nuôi quả bị hạn chế, điều này dẫn đến hiện tưởng “bỏ quả” ngay sau khi rụng cánh, quả chậm lớn.

Hiện tượng quả non chậm lớn, đơ cuống, quả màu xanh đậm thường bị rụng hàng loạt, khó kiểm soát

Nguyên nhân thứ hai: Do sâu bệnh hại, côn trùng chích hút

Nhện, côn trùng chích hút nói chung gây hại lộc hoa, cuống quả gây vàng cuống. Ngoài ra thời kỳ quả non nếu gặp mưa ẩm, nấm thán thư, nấm mốc làm thối cuống, gây hại bề mặt vỏ quả non.

Nguyên nhân thứ ba: Do mất cân bằng sinh trưởng sinh thực và sinh trưởng sinh dưỡng. Thời kỳ hoa rụng cánh, quả non mới hình thành, nếu lượng “lá mẫu” ít, lá rụng nhiều, lộc non phát sinh mạnh vào đúng thời điểm cần nuôi dưỡng quả cũng gây nên hiện tượng quả chậm lớn và rụng. Về cơ bản thời kỳ này cây tập trung dinh dưỡng nuôi lộc cành, lộc sinh dưỡng do đó quả non thường bị rụng khó kiểm soát.

Nguyên nhân thứ tư: Do nền phân bón không cân đối, đầy đủ, kết hợp bộ rễ hút kém phát triển, thối rễ, nghẹt rễ trong điều kiện bão hòa ẩm đất dẫn đến khả năng hô hấp của rễ bị ức chế hoặc làm giảm hiệu suất do đó làm cho khả năng vận chuyển dinh dưỡng khoáng nuôi quả bị hạn chế theo (dinh dưỡng kém quả tất yếu sẽ chậm lớn). Cũng cần lưu ý thời kỳ này nếu dinh dưỡng và nước quá mạnh, mưa nhiều, kéo dài làm cho cây ưu thế sinh trưởng sinh dưỡng (lộc phát sinh mạnh) cũng gây nên tình trạng rụng quả non.

Nguyên nhân thứ năm: do mưa acid gây hại trực tiếp quả non và cuống quả. Mưa acid có thể làm cháy bề mặt vỏ quả non, làm giảm lượng canxi cuống. Trong nước mưa có hàm lượng acid nhất định dù là acid yếu, chúng sẽ acid hóa bề mặt vỏ quả non, làm chúng khô teo quả non, quả chậm lớn, kích thích hình thành tầng rời cuống, chỉ sau 2-4 ngày rụng hoàn toàn.

Một vấn đề khác nữa đó là trong điều kiện thiếu ánh sáng, mưa nhiều, ẩm độ không bão hòa hoặc cao trên 90-95% sẽ làm giảm bớt sự thoát hơi nước qua thủy khổng ở lá (ẩm độ quá cao sự thoát hơi nước qua lá gần như bằng 0). Chính sự giảm bớt thoát hơi nước qua lá là nguyên nhân làm giảm khả năng hấp thu dinh dưỡng và nước qua rễ đi lên nuôi các bộ phận trên mặt đất. Sự bay hơi nước mặt lá sẽ là điều kiện cần để bộ rễ tăng cường hấp thu dinh dưỡng và nước (tất nhiên bộ rễ phải khỏe và trong trạng thái tốt, có O₂ dồi dào). Ngoài ra sự thoát hơi nước còn có ý nghĩa quan trọng cho quá trình quang hợp (giúp tổng hợp dưỡng chất hữu cơ nuôi hoa quả từ các chất vô cơ đơn giản, tất nhiên trong điều kiện bộ lá khỏe, hàm lượng CO₂ vừa đủ, có ánh sáng). Sự thoát hơi nước và trao đổi khí CO₂ (quang hợp) có quan hệ chặt chẽ với nhau. Quá trình thoát hơi nước nó đòi hỏi mở khí khổng và CO₂ sẽ khuếch tán qua khí khổng vào lá cung cấp cho quang hợp, nếu khí khổng không mở do quá trình thoát hơi nước ngưng trệ sẽ ức chế quang hợp. Chính vì vậy cây cần thoát hơi nước qua lá để các quá trình sinh lý của cây được diễn ra bình thường (hút khoáng và nước của rễ + quang hợp nuôi các bộ pận trên mặt đất). Qua nghiên cứu đối với cây có múi, trong điều kiện nhiệt độ 23-27^oC, độ ẩm không khí dưới 60-65% cường độ thoát hơi nước của cây vào khoảng 80-110g/m²/h. Trong điều kiện này bộ rễ hấp thu dinh dưỡng, nước từ đất lên trên khá thuận lợi, cường độ ánh sáng tốt sẽ giúp cây quang hợp hiệu quả, thúc đẩy quả non phát triển ổn định, liên tục, không bị ngưng trệ. Tuy nhiên, thời kỳ hoa nở rộ nếu nhiệt độ cao trên 27-28^oC, độ ẩm không khí quá cao hoặc quá thấp, nắng liên tục sẽ làm ảnh hưởng đến sức sống hạt phấn, giảm tỷ lệ đậu quả do quá trình thụ tinh không được hoàn thành. Do đó người ta thường áp dụng biện pháp thụ phấn bổ sung vào sáng sớm khi gặp điều kiện thời tiết bất lợi (mưa kéo dài).

Giải pháp toàn diện khắc phục tình trạng quả non chậm lớn, rụng hàng loạt trên cam bưởi ở thời kỳ hoa rộ, đậu quả non, hoa rụng cánh (tắt hoa):

Giải pháp thứ nhất: Bón phân cân đối đầy đủ, bón theo nhu cầu dinh dưỡng của cây (như phần 1 đã hướng dẫn).

Giải pháp thứ hai: Nuôi dưỡng mầm hoa to khỏe, hoa đồng đều, tăng cường chức năng hạt phấn, hạn chế tỷ lệ chết hạt phấn khi gặp điều kiện thời tiết bất lợi.

Giải pháp thứ ba: Chủ động các biện pháp phun phòng trị sâu bệnh hại (nhện đỏ, rệp sáp, rệp muội; bệnh thán thư, nấm thối cuống). Dùng 500ml nano Đồng oxyclorua kết hợp 500ml nano bạc đồng super pha 200 lít nước phun đều tán lá (có thể pha chung với thuốc trừ sâu).

Giải pháp thứ tư: Chống mưa acid hại hoa và quả non

Dùng  500ml nano canxi super kết hợp 500ml nano Silic SiO₂ + 500ml Shellac suger pha 250-300 lít nước phun đều tán lá, chùm hoa-quả, phun định kỳ 5-7 ngày/lần. Nano canxi, nano canxi cacbonate vừa có tác dụng chống rụng hoa và quả non, vừa có tác dụng trung hòa mưa acid, nano canxi cacbonate có trong chế phẩm nano canxi super chống mưa acid theo cơ chế sau:

N.CaCO₃  +  H⁺(acid)  =  Ca²⁺  +  CO₂  +  H₂O

Quá trình này còn thúc đẩy quang hợp nuôi quả (do làm tăng cường khí CO₂ cho quang hợp), đồng thời bổ sung canxi dễ tiêu qua lá(Ca²⁺), chống rụng quả non.

Kinh nghiệm quan sát quả non sau khi tắt hoa trên cam bưởi: Thời kỳ tắt hoa, hoa rụng cánh, quả non mới hình thành, nhà vườn cần thường xuyên kiểm tra. Nếu thấy quả non lớn không đồng đều (quả to, quả bé, quả trước qua sau, cách nhau không quá xa về độ lớn), đồng thời cuống xanh, to, bề mặt quả màu xanh nõn chuối, nhẵn bóng là đạt tiêu chuẩn. Ngược lại nếu quan sát thấy hầu hết các chùm quả sau khi rụng cánh đều tăm tắp, quả xanh đen, quả teo, không đẫy, cuống vàng, sau 1-2 ngày quan sát không lớn thì chắc chắn sẽ rụng.

Phần 5: Chăm sóc bưởi diễn thời kỳ dưỡng quả, phát triển quả

Khi quả vào thời kỳ ổn định (tháng 4-5 âm lịch), quả bắt đầu vào nước (tép có nước), nhà vườn bón phân NPK 16-16-8 TE dưỡng quả, mỗi cây 150-200g. Tháng 6-8 âm lịch bón thêm 1 đợt NPK 16-16-16 TE (mỗi cây 100-250g, tùy sức cây). Đặc biệt nên bón bổ sung thêm tro bếp, đậu tương vào tháng 4-5 âm lịch.

Phun lá dưỡng quả và phòng trị sâu bệnh hại, nuôi dưỡng lộc hè-thu: Dùng 40ml chế phẩm nano AKH super plus kết hợp 40ml nano Silic SiO2 + 50ml nano Đồng oxyclorua + 50ml nano bạc đồng super pha 20-25 lít nước phun đều tán lá, phun định kỳ 15 ngày/lần. Kết hợp Sử dụng phân bón nano Silic bón bổ sung cho cây thời kỳ nuôi dưỡng quả (bón gốc).

Bón phân kali ngọt quả: Kali nên dùng loại K2SO4, không dùng KNO3 và KCl (kali đỏ), bón mỗi gốc 200-300g, bón vào tháng 8-9 âm lịch, không nên bón kali quá muộn, để quả bưởi đạt chất lượng cao cần phòng trừ sâu bệnh tổng hợp, bón phân cân đối nuôi dưỡng quả, ngừng bón Kali trước thu hoạch ít nhất 30-50 ngày. Thời kỳ quả phát triển đến già chín sinh lý, nhà vườn chú ý chủ động phòng trừ ruồi vàng hại quả.

TRUNG TÂM PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP CÔNG NGHỆ CAO NANOTECH

Tư vấn kỹ thuật, ứng dụng công nghệ nano trong nông nghiệp:

ThS Phạm Công Khải - Hotline: 0976 804 678 * 0835 99 85 99

Email: nanobacsuper@gmail.com